تأثیر خیال بر عالم بیرونی در دیدگاه ابن عربی

منبع: مقاله مسئله خیال از دیدگاه ابن عربی - نفیسه اهل سرمدی (معرفت، سال نوزدهم - شماره 155 - آبان 1389)

بر اساس اطلاعات ارائه شده در منابع، در بافت وسیع‌تر عملکرد و تأثیر خیال، تأثیر خیال بر عالم بیرونی در دیدگاه ابن عربی نقشی اساسی و وجودی دارد. این تأثیر به معنای رایج "اثرگذاری ذهن بر ماده بیرونی" نیست، بلکه به نحوه تحقق و ظهور خود عالم بیرونی مربوط می‌شود.

نکات کلیدی از منابع در این زمینه عبارتند از:

1. عالم بیرونی به عنوان تجلی یا سایه خیال مطلق/الهی: چندین منبع به صراحت بیان می‌کنند که عالم بیرونی (که در منابع با عناوینی چون عالم حس، عالم مُلک، یا عالم خلق نام برده شده) تجلی (manifestation) خیال مطلق یا خیال الهی (خیال خدا) است. عالم مُلک (بیرونی)، سایه (ظل) خیال است. این بدان معناست که وجود و صور عالم بیرونی، نتیجه و ظهور خیال است، نه اینکه خیال بر عالمی مستقل از خود اثر بگذارد.
2. خیال الهی به عنوان مبدأ ایجاد: خیال الهی، مبدأ ایجاد و سرچشمه خلقت است. خداوند، آفریدگان را از غیب به شهود می‌آورد و این ظهور از غیب در شهود از طریق خیال اوست. در واقع، عالم خلق، خیال حق تعالی است.
3. تحقق صور و معانی در عالم خیال و ظهور آن در عالم بیرونی: عالم خیال، محل تحقق معانی و صور است [پیشتر بحث شد]. منابع توضیح می‌دهند که صور عالم خیال مطلق در عالم حس (بیرونی) ظاهر می‌شوند. آنچه در عالم مشهود (بیرونی) می‌بینیم، تحقق خیال است. صور در عالم حس تجلی خیال هستند. این نشان می‌دهد که تحقق اولیه در عالم خیال رخ داده و سپس این تحقق به صورت تجلی در عالم بیرونی ظاهر می‌شود.
4. عالم بیرونی به عنوان خیال محسوس: در یک تقسیم‌بندی، عالم بیرونی را "خیال محسوس" نامیده‌اند. این نام‌گذاری خود نشان‌دهنده ارتباط عمیق وجودی میان خیال و عالم بیرونی است.
5. عالم بیرونی به عنوان محل تعبیر: در حالی که عالم خیال محل تحقق صور معانی است، عالم بیرونی گاهی به عنوان محل تعبیر (interpretation) برای انسان کامل مطرح شده. این تعبیر در واقع